Η μετάβαση των μαθητών από το δημοτικό στο γυμνάσιο

Η έννοια της «μετάβασης» 

Οι μεταβάσεις θα μπορούσαν να οριστούν ως φάσεις/σημεία καμπής στη ζωή του ατόμου και σηματοδοτούν το πέρασμα ή το ταξίδι από κάτι παλιό και οικείο σε κάτι νέο και άγνωστο (Quick, Fetsch & Rupured, 2011). Χαρακτηρίζονται ως περίοδοι υψηλής ευαλωτότητας, καθώς συνοδεύονται από αλλαγές σε ατομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο και απαιτούν εντατικοποιημένες προσπάθειες για την επιτυχή αντιμετώπισή τους. Οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι μελετώντας τα παιδιά, τους ενήλικες και τις οικογένειες διά βίου έχουν εστιάσει το ενδιαφέρον τους στις κανονιστικές μεταβάσεις και τις συνεπόμενες αλλαγές σε κάθε άτομο (Cowan & Hetheringtog, 1991, σ. 3-12).

Στη ζωή των ενηλίκων ως μεταβάσεις θα μπορούσαν να ειδωθούν ο γάμος, η γέννηση του πρώτου παιδιού, η έναρξη της επαγγελματικής σταδιοδρομίας, η συνταξιοδότηση. Στη ζωή των παιδιών, μεταβατικές περίοδοι αποτελούν η γέννηση του δεύτερου παιδιού μέσα στην οικογένεια, η εφηβεία και οι μεταβάσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα (Fabian & Dunlop, 2007. Niesel & Griebel, 2005). Επιπλέον, αρκετοί ερευνητές έχουν εστιάσει το ενδιαφέρον τους στην αντιμετώπιση του ατομικού και οικογενειακού άγχους που βρίσκονται στον απόηχο μη κανονιστικών μεταβάσεων, συχνά καταστροφικών γεγονότων, όπως πολέμου, σοβαρής ασθένειας, ανεργίας, απώλειας προσώπου, διαζυγίου. Κατά τη διαδικασία της μετάβασης το άτομο διανύει μία περίοδο που χαρακτηρίζεται από έλλειψη συγχρονισμού και αποδιοργάνωσης του εαυτού, των σχέσεων, των ρόλων και της θέασης του κόσμου, η οποία θα μπορούσε να ειδωθεί σύμφωνα με τρεις φάσεις: (Cowan & Hetheringtog, 2011, σ.19. Quick, Fetsch & Rupured, 2011).

·         Η φάση της σύγκρουσης και της αβεβαιότητας. Κάθε μετάβαση ξεκινάει μετά από ένα τέλος (ending). Ακόμα και οι πιο θετικές αλλαγές στη ζωή μας μπορεί να είναι δύσκολες χωρίς το κατάλληλο τέλος και αποτελεί το πρώτο και όχι το τελευταίο στάδιο της διαδικασίας, όπου το άτομο θα πρέπει να σπάσει παλιά πρότυπα και να αποχαιρετήσει  οικεία πρόσωπα, χώρους και ρουτίνες.

·         Η φάση της δοκιμασίας και της αναζήτησης των εναλλακτικών λύσεων. Σε αυτή τη φάση τα άτομα δεν έχουν ακόμα συνδεθεί με το νέο και δεν έχουν αποσυνδεθεί από το παρελθόν. Ουσιαστικά, αποτελεί τη μετακίνηση σε ένα νέον περιβάλλον, όπου το μυαλό είναι γεμάτο ακόμα με παλιές πληροφορίες. Τα άτομα αναζητούν μονοπάτια για να βρεθούν από τη μια κατάσταση στην άλλη.

·         Η  φάση της επιστροφής  σε προηγούμενες ισορροπίες ή στον καθορισμό νέων ισορροπιών. Σύμφωνα με αυτή τη φάση, το άτομο έχει αφήσει πίσω παλιές σχέσεις, γεγονότα και καταστάσεις και κάνει μια νέα αρχή (new beginning), υιοθετώντας νέα πρότυπα και ρόλους για να μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του στο παρόν.

Ο William Bridges υποστηρίζει ότι η διαδικασία της μετάβασης θα μπορούσε να ειδωθεί σύμφωνα με τις τέσσερις εποχές και τις εναλλαγές που συμβαίνουν στη φύση ως ένα πλαίσιο για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τι επηρεάζει τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας, να νοηματοδοτήσουμε και να ενσωματώσουμε αυτές τις αλλαγές. Μαθαίνοντας να παρατηρούμε και να βιώνουμε τις αλλαγές των εποχών στη ζωή μας από το φθινόπωρο (τέλος), στο χειμώνα (βιώνοντας τον πόνο) και στην άνοιξη (νέα αρχή) μπορούμε να αισθανθούμε μία ανανεωμένη ενέργεια και ελπίδα και μια ανανεωμένη επιθυμία για ανάπτυξη (Quick, Fetsch & Rupured, 2011)